Perslucht: een serieus arbeidsrisico

Risico’s bij gebruik perslucht als reinigingsdoeleinden

Jaarlijks vinden duizenden bedrijfsongevallen plaats bij het met perslucht reinigen van machines, werkplekken en werkstukken. Roekeloos gebruik kan leiden tot oogletsel, gehoorbeschadigingen en andere ernstige verwondingen.

Oogletsel

Oogletsel is een van de meest voorkomende verwondingen bij ongevallen bij reinigingsactiviteiten met perslucht. Kleine metalen splintertjes worden rond geblazen. Door de grote kracht waarmee de metaalsplinters in het oog terechtkomen, dringen deze diep in het oog. De metaaldeeltjes zijn daardoor moeilijk en alleen door medische specialisten te verwijderen. Blijvende schade aan het oog of zelf blindheid kan hiervan het gevolg zijn. Maar ook de schone luchtstroom zelf is, wanneer deze direct in het oog wordt geblazen, krachtig genoeg om het oog ernstig te verwonden.

Ernstig inwendig letsel

Bij het reinigen van bedrijfskleding of lichaamsdelen kan een ‘treffer’ met perslucht op de verkeerde plek serieus inwendig letsel veroorzaken. De ernst van de verwonding hangt onder andere af van de specifieke luchtdruk, de luchtsnelheid en de afstand tot het blaaspistool. Er is gevaar van embolie. De perslucht kan door een gescheurde huid binnendringen en hierdoor verstopping van één of meerdere bloedvaten veroorzaken. Ook het richten van een krachtige luchtstraal op vitale lichaamsdelen of organen kan ernstige gevolgen hebben.

Gehoorbeschadiging

Perslucht kan ook gehoorbeschadiging veroorzaken. In sommige gevallen komt de geluidssterkte bij schoonblazen namelijk ruim boven de 110 à 120 dB(A) uit. Bij het regelmatig schoonblazen van werkstukken en de werktafel kan de gemiddelde dagblootstelling aan schadelijk geluid behoorlijk worden verhoogd. Indien geen voorzorgmaatregelen in de vorm van gehoorbescherming of geluidsarme blaaspistolen worden getroffen, is de kans op blijvende gehoorbeschadiging aanwezig.

Luchtverontreiniging

Wanneer we met perslucht schoonblazen neemt de omgeving de stof en olienevel op. De gezondheidsschade hangt af van de tijdsduur waarin de medewerker aan schadelijke stoffen is blootgesteld en van de aard en concentratie van de verontreiniging. Bij het verwerken van vergiftige stoffen, zoals bij het saneren van asbest, is het reinigen door schoonblazen ten strengste verboden. Gebruik dan stofzuigers bij het verwijderen van verontreinigingen. De giftige stoffen zweven niet in de ruimte en worden daardoor niet ingeademd. In de meeste gevallen wordt olie aan de perslucht toegevoegd om de aangedreven gereedschappen te smeren. Het inademen van olienevel kan schadelijk zijn voor de gezondheid.

Andere risico’s

Daarnaast kent het onoordeelkundige of roekeloze gebruik van perslucht ook andere risico’s. Zo vergroot het gebruik van perslucht de kans op brand. Met het blazen van lucht in een ruimte wordt ook veel zuurstof aangevoerd. Een met olie en vet vervuilde overall kan ineens licht ontvlambaar worden.

• Veiligheidsmaatregelen – De gevaren van het reinigen met perslucht kunnen op verschillende manieren worden ingedamd. Welke veiligheidsmaateregelen zijn (direct) toepasbaar?
• Gebruiksverbod – Een eenvoudige en effectieve maatregel is om het gebruik van perslucht voor de reiniging van kleding, werkplekken en werkstukken geheel te verbieden. Een verbod betekent wel dat werknemers voortaan op een andere manier, bijvoorbeeld door het gebruik van lucht aangedreven stofzuigers, moeten reinigen.
• Reductie van de luchtdruk bij reiniging – Als je dan toch perslucht blijft gebruiken, kun je de luchtdruk het beste terugbrengen van de gebruikelijke 6 à 7 bar tot maximaal 2,4 bar. Dit kan bijvoorbeeld door een reduceerventiel in de leiding aan te brengen of door een speciaal pistool aan te schaffen dat de lucht reduceert.
• Voorlichting – Geef de medewerkers voorlichting over de gevaren van het werken met perslucht. Vaak is een veiligheidsrondgang een efficiënte manier om de medewerkers inzicht te geven in de risico’s
• Persoonlijke beschermingsmiddelen – Stel voldoende persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking. Denk hierbij onder andere aan: gehoorbescherming, veiligheids- of ruimzichtbrillen en, in sommige situaties, adembescherming en beschermende kleding.
• Keuze blaaspistool – De keuze van het juiste blaaspistool helpt om het risico verder te verkleinen. Niet ieder type blaaspistool is geschikt voor ieder karwei. Er zijn verschillende blaaspistolen op de markt, bijvoorbeeld met of zonder spaanafscherming en blaaspistolen die voldoen aan de geluidsnormen.