Klimaattop Dubai-COP28: We zijn wat we doen, niet wat we zeggen!

Afspraken COP28 toereikend of gemiste kans?

Klimaatakkoord Parijs + nationale klimaatwet

Het akkoord van Parijs (ook Parijs-akkoord of klimaatakkoord), een onderdeel van het Klimaatverdrag, is een internationaal verdrag om de opwarming van de aarde te onder controle te houden. Het akkoord is op 12 december 2015 gepresenteerd op de klimaatconferentie van Parijs 2015.

De Nederlandse klimaatdoelen zijn vastgelegd in de nationale Klimaatwet. Behalve de klimaatdoelstellingen beschrijft de Klimaatwet ook het beleidskader rond de klimaatdoelstellingen. Er zijn drie beleidsinstrumenten opgenomen: het vijfjaarlijkse Klimaatplan, de tweejaarlijkse Voortgangsrapportage en de jaarlijkse Klimaatnota.

Mondiaal akkoord

Op de klimaattop van Dubai zijn alle 198 landen tot een akkoord gekomen. Het eerste historische element van deze onderhandelingen is dat er in de slotverklaring voor het eerst gesproken wordt over het geleidelijk afstappen van het gebruik van fossiele brandstoffen. Een tweede historische besluit was het instellen van een nieuw schadefonds om arme landen te helpen bij het opvangen van de schade die klimaatverandering nu al teweeg brengt. Dit was een belangrijke voorwaarde van arme landen om aan boord te blijven bij de VN-klimaattoppen.
Behalve CO₂ is ook methaan een belangrijk en bijzonder krachtig broeikasgas. In Dubai is opnieuw gesproken over de ‘global methane pledge’ om in 10 jaar, van 2020 tot 2030, de uitstoot van methaan met 30% te verminderen.

Dubbel succes voor Europa tijdens de 28e VN-klimaatconferentie (COP28)

De Europese Unie, waarvan de lidstaten op VN-toppen gezamenlijk optrekken, had vooraf twee speerpunten: een uitspraak over het stoppen met fossiele brandstoffen en een verdrievoudiging van duurzame energie. Op beide punten hebben zij successen behaald. 118 landen sloten zich halverwege al aan bij het initiatief. Het doel voor duurzame energie is nu ook opgenomen in de slottekst, net als afspraken over het tegengaan van energieverspilling. Extra investeringen in duurzame energie kunnen het gebruik van fossiele brandstoffen terugdringen. Het leidt ook tot verdere prijsdalingen van elektriciteit uit zon en wind, waardoor duurzame energie ook economisch steeds aantrekkelijker wordt.

VN-rapport september 2023:

VN-rapport over de status van het klimaatprobleem. De wereld ligt nog niet op de gehoopte koers, maar boekt de afgelopen jaren wel progressie. Om de opwarming onder 1,5 graad te houden, moet de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen in 2030 43% lager zijn dan in 2019. In 2035 moet de uitstoot 60% lager zijn.

Nederlandse innovaties

De inbreng van Nederlandse innovaties tijdens de COP28 resulteert in een initiatief voor meer schoon, zwaar wegverkeer en het vergroten van de fietsinfrastructuur. 6 nieuwe landen zetten hun handtekening onder de ambitie dat vanaf 2040 alle nieuwe vrachtwagens en bussen in hun land rijden zonder uitlaatgassen. Bijvoorbeeld elektrisch of op waterstof. Het is een volgende stap op weg naar volledig schoon en uitstootvrij wegvervoer in 2050. Het totaal aantal landen dat heeft getekend, staat op 33. Om de wereldwijde kennis te vergroten van de fietsinfrastructuur wordt er in 2024 een fonds opgericht en draagt Nederland financieel bij. Met het doel het fietsgebruik wereldwijd te stimuleren en daardoor de uitstoot te verminderen.

Naast innovaties heeft Nederland tijdens de COP28 ook inbreng in het belang van systematische waarnemingssystemen. Met vooral de nadruk op het Early Warnings for All initiatief. Een baanbrekend initiatief om ervoor te zorgen dat iedereen op aarde tegen eind 2027 beschermd is tegen gevaarlijke weers-, water- of klimaatgebeurtenissen door middel van levensreddende systemen voor vroegtijdige waarschuwing.

In Nederland is het KNMI het nationale Early Warning Centre voor extreem weer en veranderingen in het klimaat. Via de Systematic Observations Financing Facility draagt Nederland bij aan het versterken van waarnemingen in ontwikkelingslanden. Dat leidt tot betere wereldwijde weersverwachtingen en klimaatscenario’s. Het stelt ook ontwikkelingslanden in staat om betere waarschuwingen af te geven voor extreem weer.

Gevolgen voor bedrijven?

Zijn er grote veranderingen voor het Nederlandse bedrijfsleven te verwachten ten gevolge van het COP28-akkoord? Het is zaak dat bedrijven en overheden gezamenlijk doorgaan met hun inspanningen om de wereldwijde CO₂-reductie te versnellen. Voor bedrijven leiden de afspraken rond de verdrievoudiging van duurzame elektriciteit wereldwijd uiteindelijk tot verdere prijsdalingen voor energie uit zon en wind. Volgens het planbureau voor de leefomgeving ligt Nederland op schema om de (EU-)doelen te halen. Dus als we in Nederland uitvoeren wat we van plan zijn, betekent dit voor het Nederlandse bedrijfsleven geen extra inspanning of veranderingen rond de al geldende afspraken. De grootste opgave voor Nederland de komende jaren is vooral het oplossen van praktische problemen, zoals netcongestie, gebrek aan infrastructuur, etc.

Hoe verder de komende jaren?

De COP28 heeft op de valreep in 2023 een paar grote stappen vooruit gezet. Belangrijk bij deze klimaattop was ook om te beoordelen of de wereld op koers ligt voor de doelen van het Parijsakkoord in 2015. Maar zoals bijna elk jaar: het glas is halfvol en half leeg. Zonder een veel hogere ambitie dan we nu hanteren, zullen we de 1,5 graden overschrijden. 2035 is een belangrijk nieuw richtjaar voor het wereldwijde klimaatbeleid. De uitstoot moet dan 60% lager zijn.

Het akkoord staat of valt met de uitvoering

Is het akkoord toereikend of een gemiste kans? De tijd zal het leren. Voor bedrijven blijft het de komende jaren een uitdaging om met een toekomstbestending duurzaam energiebeleid een bijdrage te leveren aan de afspraken in het akkoord. Een duidelijk en realistisch beleid van de Nederlandse overheid en een dosis interne motivatie is daarbij meer dan welkom. Tijdens het slotpleidooi van de COP28 zegt Sultan al-Jaber het volgende: “Hoe goed een akkoord is, staat of valt met de uitvoering. We zijn wat we doen, niet wat we zeggen.” En daar is geen woord aan gelogen.