Wijzigingen voor ISO-managementsysteemnormen

Toekomstbestendig ondernemen met gewijzigde ISO-normen

De ISO-normen voor managementsystemen worden regelmatig bijgesteld of herzien om aan te sluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen. Hiervoor wordt een korter traject doorlopen, via een zogenoemd ‘amendement’. Amendementen hebben, zonder overgangstermijn, directe werking. Via deze weg wordt er op maatschappelijke ontwikkelingen geanticipeerd.

Klimaatverandering in de ISO-normen

Zo is klimaatverandering een issue dat al enige tijd speelt. Een kleine maar relevante wijziging binnen de ISO-vereisten vraagt op dit onderwerp mogelijk actie van jouw organisatie. Als een thema relevant is, dan zijn de wijzigingen ondergebracht in amendementen die een directe werking hebben. Voor sommige normen ligt het verband met klimaatveranderingsrisico’s niet direct voor de hand, maar voor het thema klimaatverandering moet je nu de volgende punten in acht nemen (hoofdstuk 4):

• In paragraaf 4.1 ‘Inzicht in de organisatie en haar context’: Hierbij stel je vast of klimaatverandering een relevant onderwerp is voor je organisatie.
• In paragraaf 4.2 ‘Inzicht in de behoeften en verwachtingen van belanghebbenden’: Hou rekening met relevante belanghebbenden van jouw organisatie die eisen of wensen hebben met betrekking tot klimaatverandering.

Dit betekent in de praktijk dat organisaties die deze ISO-normen toepassen óf bezig zijn met een certificering voortaan klimaatverandering moeten meenemen in de contextanalyse en daarbij de behoeften van belanghebbenden in kaart brengen. Daarnaast moet je wellicht aanpassingen maken in de doelstellingen en acties binnen je managementsysteem.

Let op – Certificerende instellingen controleren tijdens de eerstvolgende audit of je als gecertificeerd bedrijf klimaatverandering hebt overwogen en verifieert het besluitvormingsproces binnen managementsystemen.

Toekomstige ontwikkelingen ISO 9001 en ISO 14001

Op basis van het amendement worden de normen ISO 9001 en 14001 de komende jaren verder herzien of volgt er nog een aanvulling. Voor ISO 9001 staat er vanuit de Nederlandse Normcommissie Kwaliteitsmanagement een inhoudelijke herziening op de planning, terwijl ISO 14001 een beperkte wijziging ondergaat. Wat betekenen de voorgenomen wijzigingen bij de meest gebruikte ISO-normen? We lichten als eerste de wijzigingen voor ISO 9001 en ISO 14001 kort toe.

Wijzigingen systeemnorm ISO 9001

1. Betere aansluiting voor toepassing op meer typen organisaties, grote en kleine bedrijven. Denk hierbij aan dienstverlenende bedrijven.
2. Een risicogebaseerde benadering moet nadrukkelijker aan bod komen in de norm, met name over operationele planning en beheersing als het gaat om aansluiting bij complexe, veeleisende en dynamische context (hoofdstuk 8).
3. Er moet een pragmatischer invulling van de paragraaf over ontwerp en ontwikkeling komen.
4. De eisen voor ‘Management of Change’ worden aangescherpt, zodat deze meer aansluiten bij de wereldwijde duurzaamheidsagenda, zoals Sustainable Development Goals (SDG).
5. Meer aandacht voor inbedding van kwaliteitsmanagement in de algehele bedrijfsvoering van een organisatie, door meer eisen voor ‘gedocumenteerde informatie’.

Het betreft een visie van de Nederlandse Normcommissie, dus het is niet gezegd dat deze aanpassingen ook daadwerkelijk worden uitgevoerd. De publicatie van de herziene ISO 9001 wordt verwacht in december 2025.

Wijzigingen systeemnorm ISO 14001

De wijzigingen binnen ISO 14001 zijn er vooral op gericht om een aantal eisen en onderwerpen duidelijker te maken. Daarnaast is er sprake van een synchronisatie met de Harmonized Structure (HS).

1. Betere aansluiting bij contextanalyse, risico’s en kansen en de link met andere hoofdstukken, met name hoofdstuk 8 (operationele planning en beheersing) en 9 (evaluatie van de prestaties).
2. Focus op het levenscyclusperspectief in milieumanagement, waarbij je rekening houdt met PDCA-cyclus.
3. Aansluiting van aantoonbaar goed milieumanagement bij de strategie en geïntegreerde bedrijfsvoering,
4. Aansluiting bij topics als klimaatverandering en circulaire economie in het kader van grondstoffen en nieuwe energiebronnen
5. Externe communicatie en rapportage voor meer betrokkenheid bij stakeholders en behoeften en verwachtingen belanghebbenden in relatie met klimaatveranderingsrisico’s.
6. Cultuur en medewerkersbetrokkenheid met haalbare doelstellingen en verantwoordelijkheden.

Deze wijzigingen worden volgens planning via een amendement doorgevoerd met een verwachte publicatie in september 2025.

De te ondernemen acties in het kort

Onze experts helpen je om vanuit de gewijzigde ISO-normen jouw context- en stakeholderanalyse aan te passen en beoordelen of je voldoende invulling geeft aan de kansen/risico’s die hieruit voortkomen en helpen je bij het formuleren van je doelstellingen. De eerste acties voor jou zijn:

• Pas je contextanalyse (vaak een SWOT-analyse) aan en voeg hierbij klimaatverandering als sterkte/zwakte of kans/bedreiging toe. Als dit relevant is dan vervolgens de kans/risico opnemen in je doelstelling.
• Pas daarnaast ook je stakeholderanalyse aan, waarbij je een inschatting maakt of uitvraagt of jouw stakeholders klimaatverandering een belangrijk issue vinden en welke specifieke wensen/behoeften zij op dat gebied hebben.
• Beoordeel vervolgens of je aan die wensen/behoeften voldoet en daar via kansen/risico’s ook doelstellingen voor hebt geformuleerd.

Door deze ontwikkelingen in de ISO-normen komt de focus van de inrichting van jouw managementsystemen meer op toekomstbestendigheid te liggen. Houd rekening met aspecten als klimaatverandering, duurzaamheid, risicomanagement en geïntegreerde bedrijfsvoering. Zo blijf je als organisatie vooroplopen en voldoe je aan de laatste eisen en best practices.