Ongewenst gedrag: in elk bedrijf gebeurt het

Plicht werkgever vastgelegd in Arbowet

Als werkgever ben je verantwoordelijk voor goede arbeidsomstandigheden en een veilige werkplek op het werk. Daar horen ook de onderlinge werkverhoudingen bij. Al meer dan 10 jaar geleden werd in de Arbowet opgenomen dat Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA) een onderdeel is van de risico’s op het werk. Dat betekent dat PSA ook een onderdeel moet zijn van de Risico-Inventarisatie & Evaluatie. Bij PSA gaat het om alle factoren die stress veroorzaken. Dan denk je natuurlijk aan werkdruk. Maar ongewenst gedrag als seksuele intimidatie, pesten, agressie en geweld veroorzaakt ook stress. Het is letterlijk ziekmakend, er is sprake van enorm sociaal leed. Daarnaast levert het ook financiële schade op voor het bedrijf: door ziekteverzuim, ontslag of boete wanneer een rechter bepaalt dat het bedrijf in gebreke bleef.

In elke organisatie vindt ongewenst gedrag plaats

Er zijn nog steeds managers die denken dat ongewenst gedrag in hun bedrijf niet voorkomt. Laat ik je uit de droom halen: in elk bedrijf is er sprake van ongewenst gedrag. Het is alleen de vraag in welke mate. Daarom moet elk bedrijf hier iets mee: je moet als bedrijf vast stellen wat de normen en waarden zijn en bepalen welk gedrag je ongewenst vindt. Iedere werknemer zal zich daaraan moeten houden, ook al heeft hij/zij van huis uit andere normen en waarden. Ook is er een beleid nodig dat gericht is op het voorkomen én aanpakken van ongewenste omgangsvormen op de werkvloer.

De reactie van de leidinggevende is cruciaal

Of ongewenst gedrag gedijt binnen een organisatie, ligt voor een groot deel aan de leidinggevende. Daarom moet een leidinggevende ongewenst gedrag kunnen herkennen en vervolgens erkennen. Helaas hebben we in de afgelopen weken voorbeelden gezien waarbij het management hierin te kort schoot; het ongewenst gedrag werd niet herkend. En als het wel herkend werd, werd het getolereerd. Erger nog zijn de voorbeelden waarbij leidinggevenden niet ingrepen, maar meelachten of zelfs de dader waren.

Trainingen als signaal – Door het personeel te trainen, laat je als bedrijf zien dat ongewenst gedrag onacceptabel is. BMD Advies organiseert modules voor twee aparte groepen. De rol van een leidinggevende is namelijk echt een andere dan van een individuele medewerker. Bij de medewerkers draait het in de module om bewustwording – wat is ongewenst gedrag nu eigenlijk? Vaak geven deelnemers het terug dat er tegenwoordig helemaal niets meer mag: ‘Je kan niet eens meer een complimentje geven of een lolletje maken’.

Het gaat om de balans – Tijdens de module komen dan ook veel voorbeelden voorbij. Ook worden er onderzoeken besproken. Daarmee laten we zien hoe ‘groot’ het nu eigenlijk is. Hoe vaak ongewenst gedrag voorkomt en wat de gevolgen zijn: voor de slachtoffers, voor de daders en voor het bedrijf zelf. In de workshops voor de leidinggevenden gaat het naast bewustwording ook om taken en verantwoordelijkheden. Hoe voorkom je ongewenst gedrag, hoe maak je het onderwerp bespreekbaar bij de medewerkers? En als het dan toch gebeurt: welke sancties leg je dan op?

Vertrouwenspersoon binnen en buiten het bedrijf

Uit de recente voorbeelden bleek ook maar weer hoe belangrijk het is om als organisatie een vertrouwenspersoon aan te wijzen en te beschikken over een klachtenstructuur. Ik vind dat dat altijd twee personen moeten zijn. Er moet een interne vertrouwenspersoon zijn, een empathische persoonlijkheid die het vertrouwen geniet van de medewerkers. Iemand die snel handelt en de angel uit de situatie haalt. Speelt een kwestie langer of is deze al geëscaleerd, dan is het beter om een externe vertrouwenspersoon in te zetten. BMD Advies kan de taak van extern vertrouwenspersoon op zich nemen, neem hiervoor contact op met Jeroen Verkuyl en Diane Dijkstra. Belangrijk is dat de (extern) vertrouwenspersoon zich houdt aan het door de branche vastgestelde protocol voor vertrouwenspersonen.

Tot slot: ieder bedrijf moet én kan er ook iets mee

Dat ongewenst gedrag in elk bedrijf voorkomt, klinkt heftig en dat is het eigenlijk ook. Toch ben ik ervan overtuigd dat ongewenst gedrag te bestrijden is. Door onderzoek, training, voorlichting en het aanstellen van een (extern) vertrouwenspersoon bereik je een hoop. Daarnaast zijn er veel praktische maatregelen die eenvoudig te treffen zijn. Denk aan het kopieerapparaat: staat dit op een plek waar er altijd iemand zicht op heeft? En is er voldoende verlichting op de parkeerplaatsen? Ga je iets aanpassen of vernieuwen, sta dan ook stil bij de sociale veiligheid van je medewerkers.